Szlakiem zachodniogalicyjskich cmentarzy wojennych gminy Niepołomice

W dniu 15 sierpnia zakończyłem zwiedzanie cmentarzy wojennych okręgu IX, jako uzupełnienie moich podróży po tych cmentarzach postanowiłem wyznaczyć i przejachać rowerem szlak prowadzący przez wszystkie cmentarze wojenne znajdujące się na terenie gminy Niepołomice. Pętla ma długość 43 km, zaczyna się i kończy przy cmentarzu 327 (kwatera na cmentarzu parafialnym w Niepołomicach). Trasa jest raczej łatwa, tylko dojazd do ostatnich 2 cmentarzy na szlaku (379 Ochmanów i 376 Suchoraba) jest trudniejszy ze względu na ukształtowanie terenu i coraz dłuższe podjazdy.

Trasa: Niepołomice cmentarz 327 - ul. Cmentarna, ul. Dębowa, ul. Wyzwolenia, ul. Sikorskiego, ul. Bocheńska, cmentarz 328 - ul. Bohaterów Getta, ul. Bocheńska, ul. Rynek, ul. Zamkowa, ul. Kolejowa, cmentarz 326 - ul. Wimmera, ul. Akacjowa, ul. Na Tamie, ul. Słoneczna, ul. Trudna, ul. Zabierzowska, Wola Batorska skręt w prawo pod stację benzynową, cmentarz 324 koło zabudowań dawnego SKR (cmentarz ogrodzony i dostępny tylko z terenu firmy znajdującej się na terenie byłego SKR), Droga Królewska - Sitowiec - cmentarz 325, Droga Królewska szlakiem czerwonym rowerowym w kierunku Niepołomic, ul. Staniątecka - cmentarz 329, Staniątki pod szkołę, Podłęże - cmentarz 331, Podłęże pod stację kolejową - cmentarz 330, bocznymi uliczkami do skrzyżowania z drogą 964 w Zakrzowie, drogą 964 do Ochmanowa - cmentarz 379, Ochmanów czarną ścieżką rowerową do Bodzanowa, zieloną ścieżką rowerową do Szczygłowa i dalej w kierunku Zabłocia, Suchoraba - cmentarz 376, Zagórze, Staniątki, z ulicy Staniąteckiej w lewo w las, ścieżką leśną, dalej polnymi drogami pod cmentarz 327.

Cmentarz 327 - Niepołomice (cm. parafialny) - start

Na terenie gminy Niepołomice znajduję się aż 10 cmentarzy wojennych zbudowanych przez Wydział Grobów Wojennych w Krakowie. 8 cmentarzy należy do IX okręgu cmentarnego - Bochnia, 1 do X okręgu cmentarnego - Limanowa i 1 do XI okręgu cmentarnego - Twierdzy Kraków. Trasa jak już wspomniałem zaczyna się przy cmentarzu nr 327 - jest to średniej wielkości kwatera znajdująca się na cmentarzu parafialnym w Niepołomicach - bramka od strony ulicy cmentarnej. Jest to największy cmentarz na terenie gminy, pochowano na nim łącznie 76 żołnierzy. Cmentarz ten w wyniku licznych niedbałych remontów praktycznie całkowicie zatracił pierwotny charakter. Obecnie trwają starania gminy o remont cmentarza 327 mający na celu przywrócenie mu pierwotnego wyglądu.

>>> Więcej informacji o cmentarzu 327

Cmentarz 328 - Niepołomice (kirkut) - 1,76 km

Cmentarz nr 328 znajdował się na terenie kirkutu żydowskiego przy ulicy Bohaterów Getta, była to pojedyncza mogiła - Austriaka - Josefa AUSTERWEILA. W czasie II wojny światowej Niemcy zniszczyli kirkut i wraz wspomnianą mogiłą, obecnie na uporządkowanym kirkucie, nie ma śladu po grobie żołnierza z I wojny światowej.

>>> Więcej informacji o cmentarzu 328

Cmentarz 326 - Niepołomice (dawna stacja PKP) - 4,40 km

Cmentarz nr 326 znajdował się koło dawnej stacji PKP w Niepołomicach przy ulicy Kolejowej. Obecnie stacji już nie ma a w miejscu dawnych torów kolejowych przebiega ul. Wimmera. Cmentarz 326 został zlikwidowany w latach 30-tych XX wieku, ciała ekshumowano i przeniesiono na cmentarz 327. W miejscu dawnego cmentarza 326 pozostał betonowy krzyż, prawdopodnie na jego lico był nałożony kiedyś duży krzyż żeliwny typu austriackiego, ale obecnie nie ma po nim śladu.

>>> Więcej informacji o cmentarzu 326

Cmentarz 324 - Wola Batorska (koło dawnego SKR) - 10,43 km

Cmentarz nr 324 znajduję się na Woli Batorskiej koło zabudowań dawnego SKR, obecnie mieści się tam jakaś firma, która ma zabezpiecząć dostęp do cmentarza. Bramka na cmentarz znajduje za cmentarzem właśnie od strony budynków tej firmy. Nigdy nie próbowałem się tam dostać tą drogą, rok temu można było przejść jeszcze przez pola, jednak obecnie cmentarz ze wszystkich stron jest zagrodzony, co bardzo utrudnia dostęp - szkoda, że gmina sprzedając działki koło cmentarza nie zadbała o właściwy i swobodny dostęp do obiektu. Sam cmentarzyk jest niewielki, w kształcie prostokąta, według danych źródłowych pochowano na nim 13 Austriaków.

>>> Więcej informacji o cmentarzu 324

Cmentarz 325 - Sitowiec (Droga KrĂłlewska) - 12,09 km

Jadąc od cmentarza 324 drogą w kierunku Puszczy Niepołomickiej wyjedziemy wprost na cmentarz 325 znajdujący się na Sitowcu przy pomnniku przyrody Dąb Batorego (obecnie nowy dąb zasadzony w miejscu starego). Tym razem nie mamy żadnego problemu z dostępem do cmentarza, obiekt prezentuje się dość dobrze, w tym roku został uporządkowany i ponownie oznaczony - znajduję się tu tabliczka informująca o charakterze obiektu, choć do ścisłości danych na niej zawartych można mieć wątpliwości. Byłem w tym miejsu kilka razy i cmentarz jest regularnie sprzątany, trawa wykoszona. Stan zachowania obiektu również nie jest zły, choć niektóre krzyże są częściowo uszkodzone, zmienione jest też ogrodzenie.

>>> Więcej informacji o cmentarzu 325

Cmentarz 329 - Podborze (ul. Staniątecka) - 17,26 km

Cmentarz 329 znajduję się na Podborzu - na granicy Niepołomic i Staniątek przy ulicy Staniąteckiej. Jest to niewielki obiekt zbudowany przy istniejącej wcześniej kapliczce. Stan zachowania cmentarza dobry, ze względu na znajdującą się tu kapliczkę, obiekt jest też regularnie porządkowany. Jeśli ktoś niewiele jeździ na rowerze lub nie ma ochoty się męczyć to proponuję tu zakończyć trasę. Dojazd do kolejnych obiektów, związany jest już z pokonaniem pewnych, początkowo niewielkich, ale czasem coraz trudniejszych podjazdów.

>>> Więcej informacji o cmentarzu 329

Cmentarz 331 - Podłęże (koło szkoły) - 20,79 km

Cmentarz 331 w Podłężu znajduje się w pobliżu szkoły w odłegłości około 3 km od cmentarza 329, trzeba przejachać przez Staniątki i skierować się na Podłęże, po drodze mamy dwa niewielkie podjazdy. Cmentarz 331 został założony koło kapliczki z 1813 roku, prawdopodnie w końcu lat 20-tych, bądź na początku lat 30-tych XX wieku został zlikwidowany i ciała przeniesiono na cmentarz 327, kapliczka pozostała i obecnie znajduje się na prywatnej posesji. Byłem tu po raz trzeci, a dopiero pierwszy raz udało mi się wejść na teren posesji i sfotografować obiekt. Właściciel z którym porozmawiałem, pokazał mi kapliczkę i poinformował, że jest ona z czasów napoleońskich - może to potwierdzać data 1813 znajdują się na kapliczce, pokazał mi również gdzie znajdowały się groby i wspomniał, że zostały zlikwidowane w latach 50-tych XX wieku. Z taką informacją spotkałem się po raz pierwszy, choć akurat jeśli chodzi o ten obiekt są duże rozbieżności w opracowaniach dotyczących tematyki cmentarzy.

>>> Więcej informacji o cmentarzu 331

Cmentarz 330 - Podłęże (koło stacji PKP) - 22,29 km

Cmentarz 330 w Podłężu znajduje się koło stacji PKP, trzeba wjechać na peron i skręcić w lewo, a następnie jechać ścieżką wzdłuż dworcowych zabudowań. Byłem tu wcześniej dwa razy, ale zawsze na wiosnę i wtedy nie miałem większych problemów z dostępem do obiektu, tym czasem okazało się, że dojechanie do cmentarza w sierpniu jest sporym wyczynem. W pewnym momencie ścieżka się kończy i dalsza droga jest mocno zarośnięta, na wiosnę cmentarz był nieźle widoczny z nasypu kolejowego, tym czasem w sierpniu nie widać go wcale, gdbym nie wiedział gdzie mam zejść to pewnie bym nie trafił. Sam cmentarz też jest bardzo zarośnięty, widać w zasadzie tylko krzyż centralny, a chwasty i tak są już prawie tak wysokie jak sam krzyż. Postanowiłem nie przedzierać się do samego obiektu i zrobić zdjęcia z daleka, po powrocie na nasyp kolejowy poszedłem dalej i po pokonaniu 100 metrów widać cmentarz z nasypu, polecam jednak przyjechać tu raczej wiosną lub jesienią bo obecnie zwiedzenie cmentarza jest prawie niemożliwe. Przydałaby się droga dojazdowa do obiektu i regularna opieka nad cmentarzem.

>>> Więcej informacji o cmentarzu 330

Cmentarz 379 - OchmanĂłw - 26,53 km

Cmentarz 379 znajduję się Ochmanowie na granicy gminy Niepołomice. W rejestrach austriackich cmentarz zlokalizowano w Małej Wsi i należy do XI okręgu cmentarnego - Twierdzy Kraków. Do cmentarza pojechałem najpierw bocznymi drogami do Zakrzowa, tam jednak trzeba wyjechać na ruchliwą drogę 964 prowadzącą do Wieliczki, jazdę na rowerze dodatkowo utrudniają coraz większe podjazdy. Obiekt 379 został zlikwidowany, a ciała przeniesiono na cmentarz w Małej Wsi - ich obecna lokalizacja jest niemożliwa do ustalenia. W miejscu pierwotnej lokalizacji pozostał tylko pomnik centralny - orzeł ustawiony na wysokim postumencie. Stan pomnika dobry, kilka lat temu został odnowiony.

>>> Więcej informacji o cmentarzu 379

Cmentarz 376 - Suchoraba - 33,65 km

Ostatni fragment mojego szlaku związany z dotarciem do cmentarza 376 w Suchorabie jest zdecydowanie najtrudniejszy, choć moim zdaniem wybrałem i tak prostszy podjazd pod cmentarz. Z Ochmanowa pojechałem za oznaczeniemi czarnego szlaku rowerowego pod Kościół w Bodzanowie, potem za znakami szlaku zielonego do Szczygłowa i dalej przez Zabłocie do Suchoraby. Cmentarz 376 znajduję się na wysokości przeszło 300 m nmp, więc trzeba trochę w górę podjechać, jest to jednak bardzo ładnych odcinek z pięknymi widokami. Możliwy jest też podjazd od strony drogi nr 4 pod szkołę w Suchorabie i dalej w górę w kierunku cmentarza - podjazd jest krótszy ale znacznie trudniejszy. Obiekt 376 należy do X okręgu cmentarnego - Limanowa, jest to niewielki cmentarz o nieregularnym kształcie. Obiekt prezentuję się bardzo ładnie, kilka lat temu został gruntownie odnowiony i jest systematycznie porządkowany, niestety wandale zdąrzyli już kilka krzyży uszkodzić. Cmentarz na pewno wart jest odwiedzenia, również ze względu na piękną trasę widokową jaka do niego prowadzi.

>>> Więcej informacji o cmentarzu 376

Cmentarz 327 - Niepołomice - 43,07 km - koniec trasy

Po pokonaniu 43 km kilometrów wracam na miejsce startu - trasę tą oznaczam jako Szlak zachodniogalicyjskich cmentarzy wojennych w gminie Niepołomice - zapraszam do zwiedzania w/w obiektów.